عنوان و نام پديدآور: واژه نامه سه زبان معماري اسلامي / به كوشش عمادي استرآبادي، علي. مهرداد قيومي بيد هندي.
مشخصات نشر: قم مسجد مقدّس جمكران، انتشارات، 1388.
مشخصات ظاهري: 1 ج (بدون شماره گذاري): جدول: 11*5/16 س م. شابك: 7-195-973-964-978
وضعيت فهرست نويسي: فيپا
موضوع: معماري اسلامي - - واژه نامه ها - چند زبانه موضوع: فارسي - - واژه نامه ها - - چند زبانه
شناسه افزوده: قيومي بيد هندي، مهرداد شناسه افزوده: مسجد مقدّس جمكران (قم)
رده بندي كنگره: 1388 2 و 84 ع/380NA رده بندي ديويي: 917671/720 شماره كتابشناسي ملي: 1732781
نام كتاب: واژه نامه سه زبانه معماري اسلامي
به كوشش: سيّد علي عمادي آستر آبادي و مهرداد قيومي بيد هندي
صفحه آرا: اميرسعيد سعيدي
ناشر/ نوبت / تاريخ نشر: انتشارات مسجد مقدّس جمكران / اوّل / تابستان 1388
چاپ / تيراژ: پرستش / 1000 جلد
قيمت: 400 تومان
شابك: 7 - 195 - 973 - 964 - 978
تلفن و نمابر: 7253700، 7253340 - 0251 صندوق پستي: قم 617
ستاد بازسازي عتبات عاليات مركز با مشاركت استان قم و انتشارات مسجد مقدّس جمكران
«حق چاپ مخصوص ناشر است»
سيّد علي عمادي استرآبادي، مهرداد قيومي بيد هندي(1)
تير 1387
معماري در طول تاريخ مكان زندگي انسان بوده است. از اين رو، واژه هاي معماري در همه زبان ها بخشي مهم از مجموعه واژگان زبان را تشكيل مي دهد. پيداست كه هرچه فعاليت معماري در جامعه اي گسترده تر و پررونق تر باشد و هرچه اهميت معماري در نزد اهل زبان افزون تر، زبان آنان از نظر معماري غني تر است. جامعه هاي اسلامي در سرتاسر جهان اسلام تا پيش از دوران جديد از فعال ترين جوامع انساني در تاريخ بوده اند. از اين رو، زبان هاي اصلي جهان اسلام عربي و فارسي و تركي از نظر معماري
بسيار غني است. در اين ميان، زبان فارسي نقشي مهم ايفا كرده؛ آن چنان كه بسياري از واژه هاي فارسي به زبان هاي ديگر جهان اسلام و حتي به زبان هاي اروپايي راه يافته است.
مجموعه اي كه در پيش رو داريد حاصل تلاشي اوليه براي فراهم آوردن برابر هاي واژه هاي معماري تاريخي ايران به زبان هاي عربي و انگليسي است. تهيه كنندگان در اين كار علاوه بر تجربه شخصي، از لغت نامه هاي عمومي و تخصصي در زبان هاي يادشده بهره گرفته اند (از جمله: پرويز مرزبان و حبيب معروف، فرهنگ مصور هنرهاي تجسمي، تهران، سروش، 1380). فهرست واژه هاي فارسي با استفاده از واژه نامه گنج نامه، فرهنگ آثار معماري اسلامي ايران تهيه شده است.
بسياري از واژه هاي تخصصي بدون ذكر مثال به درستي فهم نمي شود. همچنين هر اصطلاح فارسي ممكن است به معاني متعددي به كار رود كه در واژه نامه دقيق بايد آن معنا به نحوي مشخص شود. بنا براين، اين واژه نامه آن گاه كامل خواهد شد كه با توضيح معاني و نيز تصوير همراه گردد. افزون بر اين، بسياري از اصطلاحات معماري ايراني و اسلامي در زبان هاي ديگر برابر ندارد و ناگزير از نزديك ترين واژه در آن زبان ها استفاده شده است.
سيد علي عمادي استر آبادي و مهرداد قيومي بيد هندي
تموز 2009م كانت و لا تزال الهندسة المعمارية علي مدي التاريخ، مؤي الإنسان و مكان حياته. لذلك فإنّ الإصطلاحات المعمارية في جميع اللغات تُعتَبر جزءاً هاماً في اللّغة. و من الواضح جدّاً أنّهُ كلما توسّعت أنشطة الهندسة المعمارية في المجتمع و ازدادت ازدهاراً، و كلما ازدادت الأهمية المعمارية عند أصحاب اللغات، ازدادت ثروتها اللغوية عندهم. كانت المجتمعات الإسلامية في العالم كله قبل عصرنا الحاضر، من
أكثر المجتمعات البشرية نشاطاً علي مدي التاريخ. لذلك نجد أنّ أهم لغات العالم الإسلامي (العربية - الفارسية - التركية) تزخرُ بالإصطلاحات و الكلمات المعماريّة. و قد لعبت اللغة الفارسية دوراً هاماً في هذا المجال، و دخل الكثير من مصطلحاتها و كلماتها ليس في لغات العالم الإسلامي فحسب بل تعدتها إلي اللغات الاوربية أيضاً.
إنّ مجموعة الكلمات و الإصطلاحات الموجودة بين يديكم الآن ماهي إلا ّ مساعي تمهيدية لتقديم المرادفات اللغوية المعمارية لتاريخ إيران باللغتين العربية و الإنجليزية. فبالإضافة إلي الخبرات الخاصة للقائمين بإعداد هذا المَسرَد اللغوي، فإنهم استلهموا الكثير من كِلتا اللغتين عن طريق مراجعتهم لموسوعات اللغة، العامة منها و الخاصّة (أهمها: برويز مرزبان و حبيب معروف، القاموس المصوّر للفن التشكيلي، طهران، سروش، عام 2000 م). لقد تمَّ إعداد قائمة الكلمات الفارسية بالإستعانة بقاموس كنج نامه، قاموس آثار الهندسة في فن العمارة الإسلامي الإيراني.
إنّ الكثير من الإصطلاحات و الكلمات الخاصّة لا يمكن فهمها جيداً من غير ذكر مثالٍ علي ذلك، و كذلك يمكن أن يكون لكلّ كلمةٍ أو إصطلاحٍ في اللغة الفارسية أكثر من معنيً واحد و يكون من الضروري توضيح ذلك المعني بشكل أدّق في القاموس. بناءاً علي ذلك فإن ّ القاموس اللغوي لا يكتمل إلّا معَ وجود الصّور إلي جانب شرح المعني. أضف ألي ذلك، أنّ الكثير من إصطلاحات الهندسة المعماريّة الإيرانيّة و الإسلاميّة لا نجد لها مرادفات باللغات الأخري، ممّا يضطرّنا للجوء إلي أقرب معني للمصطلح في تلك اللغة.
Trilingual Glossary of Islamic Architecture
Sayyid Ali Emadi Estarababdi، Mehrdad Qayyoomi Bidhendi
(2)July، 8002
of anyArchitecture has been the habitat of human beings throughout history.
architectural terms whenArchitectural terms have، therefore، made up an important part
practiced throughout the
society andlanguage. Evidently، language becomes richer in
linguist. Until nodern times، Islamic societiesarchitecture is widely and buoyantly
human societies of the history. The main Islamicwhen it is important for the
Arabic، Persian، and Turkish -جare thus very rich in terms ofwere the most active
languagesarchitecture. Persian has played a key role here، as demonstrated by thelanguages -
European languages.many Persian terms which have found their way through other
of the Muslim territories، as other well as
architecturalThe booklet in front of you is the result of an initial effort towards
personal experience،finding English and Arabic equivalents for Persian historic
mentioned languages)e.g.terms. The authors have used، in addition to their
Persian list of words was prepared basedgeneral and technical dictionaries in the
Ganjnameh: The Encyclopedia of Persian IslamicMarzban Maتruf، 1002(. The
Architecture.on the lexicon of
meanings whichMany of technical terms could not be understood without examples.
glossary. This glossary wouldFurthermore، a Persian term can be used with different
explanations and figures. Furthermore،have to be somehow clarified in an accurate
Persian architecture do not have equivalents inthus be complete when it includes
languages؛ words with the closest meanings were thus used.many terms in Islamic and
other
رديف
واژه
آوانوشته عربي
انگليسي
1آب چكان abcژhژikan
زِيف، سُدْفة
drops، stillicidium
2آجر
ajur
طوبة، آجرّ، طابوق، قَرميد
brick
3آجر راسته
ajur-i rasta
شَنّاوي outbond
4آجر كله
ajur-i kalla
آدية
header bond
5ازاره izara
إزار
dado
6آستانه astana
اُسكوفَة، عَتَبة، بُرطاش shrinesill؛ threshold؛ holy
7آشپزخانه ashpazkژhژana
مطبخ
kitchen
8ايوان ayvan
ايوان
iwan، ivan
9بادگير
badgir
بادهَنج، مَلقَف wind catcher
10
بارو
baru
سُور
bailey؛ rampartbulwark؛ city wall؛
11
بازار
bazar
سوق
bazaar، souk
12
بازارچه
bazarcژhژa
سُوَيقَة
small bazaar
13
بازار سرپوشيده
-قَيسارِية
bazaar
14
باغ
bagژhژ
حَديقة، بُسْتان، رَوْضة، حائط
garden؛ park
15
برج
burj
برج، صرح، تامور
tower
16
برج (در كنج بارو)
burj
بُرجٌ رُكْني crossing tower، keep
17
برج (در ميان بارو)
burj
بُرجٌ ضِلْعي wall tower
18
برجك burjak
بُرَيج pinnacle
19
برش افقي
burisژhژ-i ufuqi
المسقط الافقي plan
20
برش عمودي
burisژhژ-i `amudi
المقطع الرأسي section
21
بقعه
buqت `a
بقعة، مقام، مرقد
shrine، mausoleum
22
بيمارستان
bimaristan
مُستَشْفي، مارِستان، دارالشفاء
مصحة، بيمارستان
hآtel Dieuhospital، maison Dieu،
23
بند (در ميان آجر و سنگ)
band
كِحلة، حِلّ joint، pointing
24
پاستون
pasutun
قاعدة العمود
base
25
پاطاق pataq
مُنطلق الطاق، حَدّارة، رِجْل العَقد
spring
26
پا كار
pakar
منطلق القوس، حَدّارة
impost
27
پا گرد
pagard
-landing
28
پستو
pastu
دَيكونة، داكونة
nook؛ backroom
29
پشت بغل
pusژhژt-bagژhژal
spandrel
30
پشت بند
pusژhژt-band
دعام، زافرة
buttress
31
پله
Pilla
مَصْعَد، دَرَج، سُلَّم، مِرْقاة
stairs؛ staircase؛ step
32
پوش (در گنبد)
pusژhژ
shell
33
پي
pay
اَساس، رُبض، وَطيدة
foundation
34
پياده رو
piyadarow
رَصيف pavement؛ sidewalk
35
پيچ
picژhژ
اِطارٌ حلزوني spiral frame
36
پيشاني
pisژhژani
اِعلَي الواجهة، طنْف entablature
37
تالار
talar
رَدْهَة، قاعة، بَهْو
hall
38
تراز
taraz
مُستَوي level
39
ترك
tark
ضلع، فصّ -hedron؛ -hedral
40
تزيين
tazyin
زَخْرَفة
ornament؛ decoration
41
تصوير سه بعدي
tasvir-i si-bu`di
فُرجة
perspective؛ 3D-image
42
تكيه
takya
تَكِية
takya
43
تويزه taviza
جانحة
rib؛ nervure؛ groin
44
تير
tir
بُرطوم، رافدة، جِسْر، جائز
beam؛ stud؛ post
45
تيغه
tigژhژa
حَجار، قاطع partition wall
46
تيمچه
timcژhژa
timcha
47
جان پناه
jan-panah
حاجِز، دَرابْزين railing، parapet
48
جرز
jirz
جرز
pier
49
جزء قوس -فَقْرة، صُنْجة
sector
50
چار سو/ چار سوق/چهارسو/ چهار سوق
cژhژarsu/cژhژarsuq
تربيع، تربيعة
charsu، chaharsu
51
چراغ
cژhژiragژhژ
مِصْباح، سِراج lamp؛ luster؛ light
52
چشمه
cژhژasژhژma
خَصاص، كوَّة
opening
53
چفت
cژhژift
-cove
54
چلچراغ
cژhژilcژhژiragژhژ
ثُريا، قنديل، مِسْرَجَة، تَنّور
luster؛ lustre
55
حجره
hujra
حُجرة، غُرفة
hujra؛ room
56
حسينيه
husayniya
حسَينية
husseiniya
57
حوضخانه
hawz-kژhژana
-hawz-khana
58
حياط
hayat)hiyat(
باحة، ساحة، بُدحة
ward؛ courtyardcourt؛ yard؛ patio؛
59
حياط خلوت
hayat kژhژalvat
-cortile؛ patio
60
حياط زاويه
hatat-i zaviya
صحنٌ رُكني corner cortile
61
حياط مركزي/ حياط مياني
hayat-i miyanihayat-i markazi /
صحنٌ مركزي، عِدَي، ساحة
central court
62
خان
kژhژan
خان، حَوْش caravanserai؛ khan
63
خانقاه
kژhژaniqah
خانقاة، تَكِية، زاوية
Sufi hospice
64
خانه
kژhژanaژ
دار، بَيت، فِراش، مَنْزِل، مَسكَن domicilehouse؛ home، adode،
65
خشت
kژhژisژhژt
طوبةٌ طينية، لَبِن mud brick
66
خط بنّايي
kژhژatt-i bannayi
خطٌّ زَخْرَفي بالقَراميد
Banna'i Kufic script
67
خندق
kژhژandaq
خَندَق trench
68
خورشيدي
kژhژurshidi
مَنوَر، شمسيةٌ هلالي اَو نصف دائري demilune
69
خيابان
khiyaban
شارع
street
70
دارالاماره
rah darul-ت'ima
دارُ الإمارة
government house
71
دارالايتام
m darul-ت'ayta
دارُ الأَيتام orphanage
72
دارالحفّاظ
darul-huffaz
دارُ الحُفّاظ
Quran recitershouse of the holy
73
دارالحكومه
darul-hukumah
دارُ الحكومة
government house
74
دار السياده darus-siyadah
دارُ السّيادة
Prophetdescendants of thehouse of the
75
دارالضيافه
daruz-ziyafah
دارُ الضّيافة
guest house
76
دالان
dalan
دَهليز
passageway؛ gallery
77
درگاه
dargah
باب، عِنك، وِلاج doorway
78
دروازه
darvaza
باب، بوّابة، رِتاج gateway
79
درياچه
daryacژhژa
بُحَيرة، بَحرة، بِركة
pool
80
دستگاه ورودي
vorudi dastgah-i
-entrance system
81
دولت خانه
dawlat-kژhژana
ناحية القصور
palace complex
82
دهانه
dahana
فَتحة، كُوشة
bay؛ opening
83
دهليز
dihliz
دَهليز
hallway؛ enterclose
84
ديوار
divar
جِدار، حائط
wall
85
ديوار بلند
divar-i buland
جَدير
tall wall؛ bailey
86
ديوار شهر
divar-i sژhژahr
سور
bailey؛ rampartbulwark؛ city wall؛
87
ديوار كوتاه
divar-i kutah
فَصيل short wall، parapet
88
ديوان خانه
divankژhژana
دِيوان chancerygovernment bureau؛
89
ذرع (ذراع)
(zira`)zar`
(ذِراع) ذرع cumit - zira`
90
راسته بازار
rasta-bazar
سوق، رَحبة
bazaar main lane
91
راسته
rasta
سوق، سِماط
bazaar main lane
92
راهرو
rahraw
مَجاز، مَسْلَك، مَعْبَر
hallway؛ passageway
93
رباط
ribat
رباط
Sufi caravanserai
94
رج
raj
ساف، دِمص، مِدْماك course
95
رخ بام
rukژhژ-bam
إفْريز، طَنْف eaves
96
رسمي بندي
rasmi -bandi
نوعٌ من زخارفِ السّقف بالعقود و الحنايا
vaultdecorating ribbed
97
رف raf
رَفْرَف، رَفّ shelf؛ rack
98
رواق
rowaq(ravaq)riwaq /
رِواق، رُواق، مُجَنّبة
portico؛ arcade
99
روزن/ روزنه
rawzan / rawzana
رَوْزَنة، كُوَّة
eye؛ skylight؛ opening
100
زاويه
zaviya
زاوية، رُكن، فرجة
angle؛ corner
101
زيرزمين
zirzamin
سِرداب، طارِمة، قَبْو
undergroundbasement،
102
ساباط
sabat
ساباط
archway
103
ساروج saruj
جَيار
mortar؛ concrete
104
ساقه گنبد
saqa-yi gunbad
طَبّانة، رَقَبةُ القبّة
drum
105
سايبان
sayaban
سَقيفة، ظُلّه، مظّلة، عرش، صُوان baldachin؛ awning
106
ستون دو قلو
sutun-i duqulu
عمودانِ
مُلاصِقانِ twin columns
107
سرداب/ سردابه
sardab/sardaba
سِرداب underground، serdabbasement؛ cellar،
108
سردر
sardar
بوّابة، رتاج portal
109
سر ستون
sarsutun
تاجُ العَمود
capital
110
سرسرا
sarsara
باحة، قاعة
gallery؛ hall؛ lobby
111
سفره خانه
sufra-kژhژana
غُرفة الطَّعام canteen، dining room
112
سقاخانه
saqqa-kژhژana
سَبيل saqqa-kژhژana
113
سقف
saqf
سَقف، سَمْك، سَماوة، غَما، قَريعة
ceiling
114
سقف ثانوي
saqf-i sanavi
-counter ceiling
115
سقف شيب دار
saqf-i shibdar
سَقفٌ سَنامي، جَمَلون bent roof؛ gable roof
116
سنتوري santuri
بُرنيطةُ الشُّبّاك pediment
117
سنگ
sang
حَجَر، حِجارة
stone، lapis
118
سيم گل
sim-gil
سِياع special mud-straw mix
119
شارستان sژhژaristan
-sژhژaristan
120
شاه نشين
sژhژah-nisژhژin
أريكة، سرير، عرش، مَصْطَبة
alcove
121
شباك sژhژabak
شبيكه lattice
122
شربت خانه
sژhژarbat-kژhژana
غُرفةُ الشّراب pantry
123
شمسه
sژhژamsa
شمسة، نجمةٌ مركزية
roundel؛ central star
124
شيرواني
sژhژirvani
سقفٌ سَنامي حديدي، جَمَلون galvanized iron roof
125
صحن
sahn
صَحن، فِناء
court، yard
126
صفه
suffa
صُفّة، ظُلّة، مِصْطَبة
platform؛ estrade
127
صندوق خانه
sanduq-kژhژana
خِزانة، دَوْلاب، ثميلة
closet
128
صندوق قبر
sanduq-i qabr
صُندوقُ القبر
chest of tomb
129
ضريح
zarih
ضَريح burial chambertransenna، metal
130
طارمي
tarami
حاجزٌ مُفَزَّع، حُلفُق railing؛ banister
131
طاسه tasa
دَلاّية
muqarnas unit
132
طاق taq
طاق، عَقْد، قَوْس vault؛ arch
133
طاق آهنگ
taq-i ahang
طاق، أزَج، قَبْو
vaultbarrel vault؛ tunnel
134
طاق تخت
taq-i takژhژt
طاقٌ مُسْتَوي plane vault
135
طاقچه
taqcژhژa
مِشكاة
niche
136
طاق كمر پوش
taq-i kamarpusژh
-counter ceiling
137
طاق مدوّر
taq-i mudavvar
قُبَّة
cupola؛ dome
138
طاق نما
taq-nama
طاقة، مِشكاة
blind arcade
139
طاق و تويزه taq-u taviza
-groined vault
140
طرّه turra
كابُولي، بارِزة، خَرجة
cornice؛ console
141
طوقه tawqa
طَوقَة
dome curb
142
عرقچين
`araqcژhژin
أعلَي الْقُبّة، طاسة
skull-cap of dome
143
غرفه
gژhژurfa
غرفة
gallery؛ small room
144
غسال خانه
ghassal-kژhژana
مَغسَل mortuary
145
غلام گردش
gژhژulam-gardish
رُواق، مَجازٌ قاطع passagewayambulatory؛
146
قاب
qab
إطار، بِرواز
frame
147
قبه
qubba
قُبّة
domecupola؛ small dome؛
148
قرنيز
qarniz
كورنيش cornice
149
قصر
qasr
قصر، صَرْح، رَبّة
palace
150
قلعه
qal`a
قلعة، حُصن، صيصة
fortress
151
قنات
qanat
قَناة
qanatsubterranean canal،
152
قنديل
qandil
قنديل
luster؛ lustre
153
قوس
qaws
قَوس، عَقد، حَنيرة
arch
154
قوس تيزه دار
qaws-i tizadar
عَقْدٌ مُنْكَسِرٌ أوْ مَكسور، عَقْدٌ مُدَبَّب pointed arch
155
قهوه خانه
qahva-kژhژana
مَقْهي coffeehouse
156
كاخ
kakh
قَصر، صَرْح palace
157
كار بندي
karbandi
زَخْرَفةٌ في السَّقفِ بالْعُقودِ وَ الْحَنايا
ribbed vaultdecorated vault؛
158
كاروانسرا
karvan-sara
خان، حَوْش caravanserai؛ khan
159
كاشي
kasژhژi
خَزَف، قاشي، قاشاني tiletile؛ faience tile؛ glazed
160
كاشي معرق
mu`arraq kasژhژi-yi
فُسَيفِساء
mosaic faience
161
كاشي هفت رنگ
kasژhژi-yi haft-rang
خَزَفٌ مُلَوَّن polychrome tilecuerda seca؛
162
كاهگل
kahgil
تِبْن، قِصْرِين mud-straw mix
163
كتيبه
katiba
كَتيبة
inscription
164
كرياس
kiryas
دَهلي vestibule
165
كفش كن
kafsژhژ-kan
حجرة نعال antechamber
166
كلاهك
kulahak
مَنْوَر، طِربال lantern
167
كنگره
kongora
شُرَفة، شُرّافة
battlement
168
كوبه
kuba
مِطْرَقَةُ الْباب، ضَبّة
knocker؛ door knocker
169
كوشك
kusژhژk
صَرْح palace؛ kiosk
170
گچبري
gacژhژ-buri
تَجْصيص، نَقْشٌ في الْجَصّ stucco decoration
171
گره
girih
اُنْشوطة، عُقْدة
girih؛ knotwork
172
گره چيني
girih-cژhژini
تَشبيك fretwork؛ knotwork
173
گريو
giriv
طَبّانة، رَقَبَةُ الْقُبّة
drum
174
گلدسته
guldasta
شُرّافَةُ الْمِئذَنة، شُرَفَةُ الْمِئذَنة
minaretgallery at the top of a
175
گنبد
gunbad
قبّة، خَوْذة
dome
176
گنبد خانه
gunbad-kژhژana
حُجرة مُقَبَّبة
chamber؛ rotundadomed hall؛ domed
177
گنبد رُك gunbad-i ruk
قُبّةٌ هِرَمِيةٌ أوْ مَخروطِية
dome؛ pyramidal domefrank dome؛ conical
178
گنبد شلجمي gunbad-i sژhژaljami
قُبّةٌ مُكافيةٌ شَلْغَمِي turnip dome
179
گوشوار
gusژhژvar
-corner upper roo
180
گوشواره
gushvara
حَنِية، عَقْدُ الزّاوية
squinch
181
لچكي lacژhژaki
بَنيقة
spandrel
182
لوح/ لوحه
lawh / lawha
لَوْح،
لَوْحة
slab؛ tablet
183
مادّه تاريخ
madda-tarikژhژ
تاريخُ الأبجدي chronogram
184
مأذنه ma`zana
مِئذَنة
galleryadhan tower، adhan
185
محجر
mahjar
مَحْجَر
parapet، fence، railing
186
محراب
mihrab
مِحْراب، حَنِية
mihrab nichealmihrab، almehrab،prayer niche،
187
محله
mahalla
حارة، خُطّة، حَي quarter
188
محور
mihvar
مِحْوَر
axis
189
محور تقارن
mihvar-i taqarun
مِحْوَر التّقارُن symmetry axisaxis of symmetry،
190
مدخل
madkژhژal
مَدْخَل entrance
191
مَدرَس madras
مَدْرَس classroom، class-hall
192
مدرسه
madrasa
مَدْرَسة
collegemuslim school ormadrasah، medrese، a
193
مستراح
mustarah
مَبال، مَبْرَز، مِرْحاض lavatory
194
مسجد
masjid
مَسجِد، عُمْر
mosque
195
مسجد جامع/ مسجد جمعه
masjid-i jum`amasjid-i jami`/
جامِع Friday mosque
196
مسجد مدرسه
masjid-madrasa
مَسجِد مَدْرَسة
mosque-medrassah
197
مصلا
musalla
مُصَلّي musalla
198
مضيف muzif
مُضيف، مَضافة، ثَوِي mudhif
199
مطبخ
matbakژhژ
مطبخ
kitchen
200
معرّق mu`arraq
فُسَيفِساء
mosaic
201
معقّلي mu`aqqili
زَخْرَفةٌ تَشبيكي بالْقَرميد أوْ بالْخَزَف tileworkKufic inscription in
202
مقبره
maqbara
مَقْبَرة، مَقام، ضَريح tomb، shrine
203
مقرنس
muqarnas
مُقَرنَص muqarnas
204
مقصوره maqsura
مَقْصُورة
maksoureh
205
ملاط
malat
مَلاط
mortar
206
منار/ مناره
manar / manara
مَنار، مَنارة
minaret
207
منارك manarak
مَنارٌ قَصير
small minaret
208
منبت كاري
munabbat-kari
نَقْرٌ في الْخَشَب marquetry
209
منبر
minbar
مِنْبَر
minbar، mimbar
210
منطقه گذار (بين پايه گنبد و گنبد)
mantaqa-yi guzar
منطقةُ إنْتِقال transition zone
211
مهتابي
mahtabi
أريكة، دكّان، طاية
terrace
212
ميدان
maydan
مَيدان square
213
ميدانچه maydancژhژa
مَيدانٌ صَغيرٌ
small square
214
نقاره خانه
naqqara-kژhژana
حُجرة النُّقارِية
naqqara-kژhژana
215
نقش
naqsژhژ
نَقش decoration؛ design
216
نقش مايه
naqsژhژmaya
-motif
217
نقشه
naqsژhژa
تَصميم، مُخَطَّط
drawing؛ plan
218
نما
nama
واجِهَة، أصِيد
elevation؛ faµade
219
نوان خانه navan-kژhژana
دارُ المساكين asylum
220
نور گير
nurgir
نافِذة، مَنْوَر
light
221
نيم ستون
nim-sutun
سُوَيرية، عُمَيد
half-columndemi-column،
222
نيم شش
nim-sژhژisژhژ
نِصفُ الْمُسدَّس semi-hexagon
223
نيم طاق
nim-taq
نِصفُ الطّاق، نِصفُ الْعَقْد نيمبقه نِصفُ الطّابِق semi-vault؛ semi-arch
224
نيم طبقه
nim-tabaqa
نِصفُ الطّابِق semi-floor
225
نيم گنبد
nim-gunbad
نِصفُ الْقُبّة، حَنِية
semidome، half-dome
226
نيم هشت
nim-hasژhژt
نِصفُ الْمُثَمَّن semi-octagon
227
ورودي
vurudi
مَدْخَل، سُدْفة
entrance
228
وضو خانه
vuzukژhژana
مُتَوَضَّأ، مِيضَأة، حُشّ ablution house
229
هرّه hirra
إفْريز، زِفْر
windowsill
230
هشت
hasژhژt
مُثَمَّنُ الزَّوايا
octagon
231
هشت و نيم هشت
hasژhژt-u-nim-hasژhژt
مُرَبَّعُ الْمُشَطَّب beveled square
232
هشتي
hasژhژti
دَهْليز، مَدْخَلٌ مُثَمَّن، كُنَّةُ الْباب vestibulevestibule، entrance
233
هلالي
hilali
هِلالي، مَنْوَر
demilunehila
1) استاديار دانشكده معماري و شهرسازي دانشگاه شهيد بهشتي
2) Associate Professsor، Faculty of Architecture and Urban Planning، Shahid Beheshti University.